Begin van de Diesrede van Titus Brandsma over het Godsbegrip, gehouden in 1932 aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen:
'Onder de vele vragen die ik mijzelf stel, houdt wel geen mij meer bezig dan het raadsel, dat de zich ontwikkelende mens, prat en fier op zijn vooruitgang, zich in zo grote getale afkeert van God. Ontstellend is het, dat wij in onze tijd van zo grote vooruitgang op allerlei gebied staan voor een, als een besmettelijke ziekte voortwoekerende godsontering en godsontkenning. Hoe is het godsbeeld zo verduisterd, dat zovelen er niet meer door getroffen worden? Is daar tekort alleen aan hun zijde? Of wordt er iets van ons gevraagd om het weer in helderder licht te doen stralen over de wereld en mogen wij de hoop hebben, dat een studie van het godsbegrip deze grootste aller noden tenminste lenigen zal?'
Levensloop 1881 |
23 februari Anno Sjoerd Titus Brandsma geboren in het gehucht Oegeklooster bij Bolsward in Friesland. |
1898 |
17 september intrede in het noviciaat van de paters Karmelieten te Boxmeer: kloosternaam Titus. |
1900 |
Studie van wijsbegeerte en theologie. |
1905 |
17 juni priesterwijding in de kathedraal van Den Bosch. |
1906-1909 |
Studie in Rome (wijsbegeerte en sociologie). |
1909-1923 |
Docent in de wijsbegeerte aan het studiehuis van de Karmelieten in Oss. |
1923 |
Hoogleraar aan de in dat jaar opgerichte Katholieke Universiteit in Nijmegen (wijsbegeerte en geschiedenis van de vroomheid, met name de Nederlandse mystiek). |
1935 |
Door de aartsbisschop van Utrecht benoemd tot geestelijk adviseur van de R.K. Journalistenvereniging. |
1938-1939 |
Colleges over de bedenkelijke aspecten van de nationaal-socialistische levensbeschouwing. |
1941 |
30 december gesprek met Mgr. dr. J. de Jong, aartsbisschop van Utrecht over de situatie van de katholieke pers. Daarna rondreis langs de directeuren en hoofdredacteuren van de katholieke kranten. |
1942 |
Begin januari rapport: 'Der Pater Titus Brandsma ist wegen planmassiger Vorbereitung einer gegen die deutschen Besatzungsbehörden gerichteten oppositionellen Bewegung umgehend zu verhaften und einem Konzentrationslager zuzuführen.’ |
1985 |
3 november zaligverklaring door paus Johannes Paulus II in Rome. |
Kort
De zalige pater Titus Brandsma sprak zich in Nederland openlijk uit tegen de nazi’s. Hij stierf in 1942 in het concentratiekamp Dachau.
Jeugd
Anno Sjoerd Brandsma werd op 23 februari 1881 geboren in het dorpje Oegeklooster in Friesland. Op 17-jarige leeftijd trad hij in bij de Orde der Karmelieten en ontving Hij de kloosternaam Titus.
Na zijn priesterwijding in 1905 werd pater Titus door zijn orde naar Rome gestuurd om er filosofie te studeren. Zijn doctoraat haalde hij in 1909. Teruggekomen in Nederland werd hij benoemd tot docent wijsbegeerte aan het karmelitaans filosoficum in Oss. In 1923 werd hij hoogleraar filosofie en geschiedenis der Nederlandse mystiek aan de pasopgerichte Katholieke Universiteit van Nijmegen.
Naast zijn academische werk, ontwikkelde pater Titus zich als journalist en bestuurder van tal van culturele en intellectuele verenigingen. In de dertiger jaren schreef en preekte hij over de gevaren van het nieuwe heidendom, zoals hij het nationaal-socialisme en het fascisme placht aan te duiden.
In 1941 werd Titus door aartsbisschop De Jong van Utrecht aangesteld om de belangen van het katholiek middelbaar onderwijs en de katholieke pers te verdedigen. Hij stelde richtlijnen op waarin het katholieke tijdschriften verboden werd advertenties van de NSB te plaatsen.
De Gestapo arresteerde hem in Nijmegen op 19 januari 1942. Via Arnhem kwam hij terecht in de Polizeigefängnis te Scheveningen. Daar stelde hij een strak gebeds- en werkschema voor zichzelf op. Hij zou zich in zijn cel meer karmeliet te hebben gevoeld dan ooit.
In Scheveningen schreef hij een biografie van de grote karmelietes St. Teresia van Avila (1515-1582) en het mystieke gedicht O Jezus als ik U aanschouw.
Titus werd na enige tijd overgeplaatst naar het concentratiekamp Amersfoort om uiteindelijk via Kleef te belanden in Dachau. Daar kwam hij, al sterk verzwakt, op 26 juli 1942 door een dodelijke injectie om het leven.
Pater Titus Brandsma stond zijn hele leven bekend als een beminnelijke, geduldige en moedige man. Hij stierf als martelaar, omdat hij streed voor het Evangelie en voor de vrijheid van de Kerk, zo getuigden tijdgenoten bij zijn zaligverklaringsproces. Paus Johannes Paulus II verklaarde hem in 1985 zalig. Zijn liturgische feestdag in de Nederlandse kerkprovincie is 27 juli.
In Nijmegen is de voormalige Jozefkerk aan het Keizer Karelplein in maart 2004 omgedoopt tot Titus Brandsma Gedachteniskerk. Dit bedehuis is een open kloosterkerk, toevertrouwd aan de Nederlandse Provincie van de Karmelieten.